Những thói quen, hành vi, biểu hiện xấu của trẻ sẽ có ảnh hưởng trực tiếp đến tính cách, đặc biệt là trong giai đoạn hình thành nhân cách của trẻ cho đến khi trưởng thành. Vậy phụ huynh nên làm gì khi trẻ có biểu hiện xấu để ngăn chặn những điều này?
Giúp con hiểu được hậu quả của biểu hiện xấu
Khi con làm tốt, cha mẹ khích lệ, khen ngợi đồng thời phê bình và ngăn cản những biểu hiện xấu thì dần dần con sẽ hiểu được nên làm và không nên làm việc gì. Điều đó tạo nên thói quen và hành vi tốt cho trẻ.
Lời khen hay chê đều ảnh hưởng trực tiếp đến trẻ. Trẻ thường thích được khen hơn chê. Nếu được khen trẻ sẽ tươi cười, tâm trạng phấn khởi. Còn nếu bị chê, trẻ sẽ tỏ ra khó chịu và thường trở nên bướng bỉnh, gào thét, đập phá,... Nhưng không vì thế mà bạn chỉ cưng chiều theo ý của trẻ.
Khi con bướng bỉnh, ăn vạ, người lớn không nên lại gần dỗ dành trẻ ngay, chiều theo ý nhằm khiến cho trẻ hết khóc mà hãy lờ đi, tập trung vào việc khác. Sau khi trẻ tự ngừng khóc và thực sự bình tĩnh, người lớn hãy nhẹ nhàng giải thích cho trẻ lần sau không nên làm như vậy.
Giúp con học cách kiềm chế
Trẻ em dù đã lớn cũng rất khó kiềm chế cảm xúc, hành động và rất dễ nổi cáu. Những khi như vậy, phụ huynh cần cứng rắn, nghiêm khắc để trẻ không “bắt nạt”. Mỗi khi trẻ nổi cáu, hãy nói: “Con có thể nhẹ nhàng hơn không, mẹ sẽ làm điều đó cho con” và hướng trẻ đến việc trình bày ý muốn của mình bằng lời nói thay vì lăn ra ăn vạ, gào khóc. Dần dần trẻ sẽ học được cách bình tĩnh, kiểm soát hành vi mỗi khi cáu giận.
Quan sát nhưng không theo dõi trẻ
Khi con đang tầm tuổi lớn, phụ huynh rất cần thường xuyên chú ý đến những biểu hiện của trẻ thay vì không quan tâm. Khi phát hiện trẻ có những biểu hiện như tính khí bất thường, buồn rầu, lo lắng, không tập trung vào việc học, giành nhiều thời gian cho những việc khác như đi chơi, la cà quán xá, mua sắm mà không rõ nguồn tiền ở đâu,… cha mẹ phải kịp thời tìm hiểu nguyên nhân, hỏi rõ xuất xứ tiền bạc và những vật dụng mà trẻ có, áp dụng các biện pháp giáo dục kịp thời để phòng tránh con trẻ đi vào con đường xấu.
Giáo dục pháp luật cho con
Bên cạnh phạm trù đạo đức, phụ huynh và nhà trường cần tăng cường ý thức pháp luật cho con, giúp con trẻ hiểu được hành vi nào là vi phạm pháp luật. Chỉ khi nào trẻ hiểu được các quy tắc xã hội, cha mẹ mới có thể dần dần nâng cao ý thức về pháp chế và giúp con không làm việc phạm pháp.
Thiết lập những quy tắc gia đình cần thiết
Cùng với pháp luật của nhà nước, kỷ luật của nhà trường thì gia đình cũng cần có gia quy. Các bậc cha mẹ cần dựa trên tình hình thực tế của con trẻ và gia đình mà đặt ra một số quy định trong gia đình, đồng thời yêu cầu trẻ tuân thủ nghiêm ngặt. Điều này rất có ích cho trẻ con trong việc xây dựng thói quen và tuân thủ các quy tắc trong cuộc sống.
Kiên định khi từ chối trẻ
Một trong những sai lầm phổ biến của cha mẹ là khi con đòi hỏi điều gì, ban đầu cha mẹ có thể từ chối nhưng sau đó con phản ứng với sự từ chối đó là cha mẹ lại đồng ý đáp ứng cho chúng. Như vậy trẻ sẽ có khuynh hướng lặp lại hành vi đó. Cứ cha mẹ từ chối là phản ứng như ăn vạ, khóc lóc, gào thét, trẻ lớn hơn thì tuyệt thực, chán nản, không chịu học, thậm chí có trẻ đòi tự tử,... để được đáp ứng mong muốn của mình.
Và trẻ sẽ dừng lại khi bạn từ chối chúng. Vì vậy việc kiên định trước sau như một là chia khóa giúp bạn có thể thay đổi hành vi xấu của con mình. Khi trẻ làm điều không nên, bạn từ chối và kiên quyết với quyết định của mình.
Bạn có thể áp dụng phương pháp giới thiệu hành vi mới cho trẻ, cái mà bạn muốn trẻ thực hiện hay yêu cầu trẻ làm với những phần thưởng nhất định. Và từ chối những hành vi xấu với xử phạt nhẹ, hay không được thưởng quà.
Sử dụng phương pháp time-out
Phương pháp này được rất nhiều phụ huynh áp dụng và rất hiệu quả. Đầu tiên bạn cần đưa trẻ đến một khu vực không có ai hay điều gì thú vị nhưng vẫn đủ để trẻ thoải mái như ngồi ghế ở góc nhà chẳng hạn. Trong trường hợp bạn đang đưa trẻ ra ngoài thì có thể chọn góc tương tự trong nhà hàng hoặc trong xe của bạn.
Cho trẻ biết rằng hành vi của chúng là không thể chấp nhận và phản ứng của bạn bằng cách cau mày, nghiêm mặt, dùng giọng nghiêm túc nhưng không được giận dữ. Nếu con bạn tiếp tục giận dữ ngay cả khi vào khu vực time-out thì hãy kiên nhẫn kéo dài thời gian này. Nếu trẻ giãy nảy lên thì vẫn nhẹ nhàng đưa trẻ vào chỗ cũ cho đến khi chúng bình tĩnh lại.
Không đánh trẻ
Trừng phạt hay muốn trẻ dừng một hành vi xấu bằng cách đánh trẻ thì bạn không thể thành công. Việc này chỉ có tác dụng tạm thời ngay tức khắc nhưng một thời gian sau trẻ lại lặp lại và còn có phần nhờn đòn. Bạn chỉ có thể dạy cho trẻ hiểu được đó là hành vi xấu, sự khác biệt giữa hành vi xấu và tốt là như thế nào thì mới giải quyết được triệt để vấn đề. Việc lạm dụng bằng cách đánh đập sẽ khiến đứa trẻ trở nên hung hăng và ngang tàng hơn vì trẻ quan sát và biểu hiện lại y như bạn.
Trẻ em như một tờ giấy trắng, việc bạn cư xử như thế nào cũng khiến con hình thành nên tính cách như vậy. Vì vậy trong việc dạy con có những hành vi tốt, tránh những hành vi xấu, cha mẹ cũng rất cần làm gương cho trẻ. Trên đây là một số phương pháp giúp cha mẹ trả lời cho câu hỏi phụ huynh làm gì khi trẻ có biểu hiện xấu. Chúc các cha mẹ thành công trong việc dạy con có những hành vi và thói quen tốt.