Trong quá trình thực hiện kế hoạch ba năm hoàn thành thanh toán nạn mù chữ (1956 - 1958), phong trào bình dân học vụ gặp phải khó khăn lớn là từ những tháng cuối năm 1956, do hậu quả của sai lầm trong cải cách ruộng đất và chỉnh đốn tổ chức, phong trào nói chung bị giảm sút nghiêm trọng.
Trước tình hình đó, Bộ Giáo dục khẩn cấp triệu tập hội nghị cán bộ lãnh đạo giáo dục của các tỉnh, thành về họp từ ngày 22 đến ngày 28-3-1957 để nhận định tình hình và bàn biện pháp tích cực khắc phục khó khăn, phấn đấu gây lại phong trào bình dân học vụ, nhằm hoàn thành kế hoạch thanh toán nạn mù chữ đúng kỳ hạn vào cuối năm 1958.
Sau ba ngày làm việc, hội nghị vẫn gặp khó khăn. Đại biểu của một số tỉnh thiếu tin tưởng vào việc có thể hoàn thành kế hoạch thanh toán nạn mù chữ đúng kỳ hạn, vì thế, đề nghị kéo dài thời hạn kế hoạch thanh toán nạn mù chữ và hạ mức tuổi thanh toán từ 50 xuống 45 tuổi.
Để khắc phục khó khăn này, tôi đề nghị đồng chí Hà Huy Giáp, lúc bấy giờ là Bí thư Đảng Đoàn kiêm Thứ trưởng Bộ Giáo dục, lên báo cáo với Bác và mời Bác đến động viên hội nghị.
Bác nhận lời và ngay ngày hôm sau, Người đến thăm và nói chuyện với hội nghị tại Trường Chu Văn An, Hà Nội. 1
Bác đến! Cả hội trường đứng dậy, hô vang khẩu hiệu: "Hồ Chủ tịch muôn năm, Hồ Chủ tịch muôi năm!". Bác giơ tay, ra hiệu cho mọi người ngồi xuống.
Nói chuyện với hội nghị, trước hết Bác khen ngợi các chiến sĩ bình dân học vụ khắp nơi đã hăng hái thi đua diệt dốt trong năm qua, dạy thêm được ngót một triệu đồng bào thoát nạn mù chữ. Đã có một số đơn vị xã, thành phố hoàn thành được kế hoạch thanh toán nạn mù chữ trước thời hạn hơn hai năm, như thế là tốt lắm! Bác nói tiếp:
- ... Thời gian dạy cho một người biết chữ là ba tháng và nếu cố gắng thì còn có thể nhanh hơn nữa. Ta đặt kế hoạch thanh toán xong nạn mù chữ cho cả miền Bắc, ta phải cố gắng làm cho kỳ được. Ta mới thi hành kế hoạch được hơn một năm, còn gần hai năm nữa, ta phải cố gắng. Ta đã nói ba năm thì phải ra sức vượt mọi khó khăn làm đúng kỳ hạn. Nếu cán bộ bình dân học vụ quyết tâm, nếu toàn thể đồng bào quyết tâm làm, thì nhất định thực hiện được. Ta không gia hạn thanh toán và cũng không hạ mức tuổi thanh toán.
Sự quan tâm lo lắng của Bác đối với việc hoàn thành kế hoạch thanh toán nạn mù chữ đúng kỳ hạn đã làm cho hội nghị vô cùng cảm động. Cả hội nghị đứng dậy xin hứa sẽ quyết tâm khắc phục khó khăn, nghiêm túc thực hiện lời dạy của Bác.
Để tỏ lòng biết ơn và tôn kính Bác, tôi thay mặt hội nghị lấy chiếc huy hiệu Bình dân học vụ số 1, kiểu mới, gắn tặng Bác. Và suy tôn Bác là người chiến sĩ diệt dốt số 1 của nước nhà.
Bác vui vẻ nhận huy hiệu, rồi ra về, để lại cho hội nghị luồng không khí đầm ấm và niềm tin mãnh liệt.
Hội nghị tiếp tục làm việc với khí thế mới, bàn bạc sôi nổi và đề ra những biện pháp tích cực nhằm khôi phục, đẩy mạnh phong trào diệt dốt đồng đều, tiến tới hoàn thành kế hoạch thanh toán nạn mù chữ đúng kế hoạch...
Nguồn; Bác Hồ sống mãi với chúng ta,
Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2005, t.2.