Lê Chiêu Thống-vị vua đáng trách nhưng phận người đáng thương-
Lê Chiêu Thống là vị vua thứ 16 cũng là vị vua cuối cùng của triều Hậu Lê. Ông là nhân vật gắn liền với câu thành ngữ "Rước voi giày mả tổ".
Cuộc đời ông nhiều bất hạnh. Ông tên thật là Lê Duy Khiêm, trước khi lên ngôi cửu ngũ, thì phần lớn thời gian của ông là ở trong ngục tối vì hệ lụy từ vụ án của người cha( vốn bị chúa Trịnh Sâm hãm hại). Thời đại của ông cũng là một thời kỳ đặc biệt, ở đoạn cuối của cuộc nội chiến kéo dài 200 năm. Nhà Lê trên danh nghĩa vẫn là thiên tử nhưng ở đàng ngoài quyền lực nằm trong tay của chúa Trịnh, còn bên kia sông Gianh là của họ Nguyễn. Chưa kể phong trào Tây Sơn của anh em Nguyễn Huệ ngày một lớn mạnh. Và chính những lần bắc tiến của Nguyễn Huệ đã thấy đổi mãi mãi cuộc đời của Lê Chiêu Thống.
Lần thứ nhất, Nguyễn Huệ ra Bắc đánh tan họ Trịnh nhưng thấy nhân sĩ Bắc Hà chưa theo nên để lại cho nhà Lê cai quản tiếp. Lê Duy Khiêm từ trong ngục tối bước lên vũ đài chính trị,mang tiếng là vua một nước nhưng vẫn chẳng nắm được gì trong tay. Ông hết bị Nguyễn Hữu Chỉnh lộng hành rồi Vũ Văn Nhậm đuổi đánh, thật tình chưa thấy ai làm vua mà thống khổ đến thế.
Và để cố giữ lấy cơ nghiệp của dòng tộc, Lê Chiêu Thống đã cầu viện Mãn Thanh. Tôn Sĩ Nghị kéo quân tràn sang nhưng rồi Quang Trung Nguyễn Huệ Bắc Tiến thêm một lần với đại thắng xuân Kỷ Dậu. Lê Chiêu Thống theo đám tàn quân mà chạy về Trung Quốc, sống đời lưu vong với nỗi uất nghẹn tha hương đến lúc qua đời.
Vua Lê Chiêu Thống đáng trách đáng hận, đáng lên án. Chuyện đó không bàn cãi. Nhưng phận người Lê Duy Khiêm thì cũng đáng thương xiết bao.