Đồng chí Nguyễn Đức Cảnh và những đóng góp quan trọng khác cho sự nghiệp cách mạng.
Đồng chí Nguyễn Đức Cảnh được tăng cường cho Xứ ủy Trung kỳ và tham gia lãnh đạo Phong trào Xô viết Nghệ Tĩnh. Sau khi Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời thống nhất sự lãnh đạo, phong trào cách mạng trong cả nước phát triển nhanh chóng, trở thành cao trào mà đỉnh cao là Xô viết Nghệ Tĩnh. Cuối tháng 10 năm 1930, đồng chí Nguyễn Đức Cảnh được Trung ương cử vào tham gia Xứ uỷ Trung kỳ. Việc Trung ương lựa chọn đồng chí tăng cường lãnh đạo cho Xô Viết Nghệ Tĩnh, nơi đang có những diễn biến nóng bỏng là sự chỉ đạo sát sao đối với phong trào cách mạng ở đây và là sự tin cậy, thử thách đối với đồng chí Nguyễn Đức Cảnh.
Đồng chí được Hội nghị toàn thể Xứ uỷ tín nhiệm bầu vào Ban Thường vụ Xứ uỷ và được phân công phụ trách công tác tuyên huấn. Những ngày tháng sống và đấu tranh cách mạng trên đất Nghệ Tĩnh để lãnh đạo phong trào là thời gian đồng chí Nguyễn Đức Cảnh phải đối phó với nhiều thử thách gian nan, quyết liệt. Đồng chí đã được tôi luyện trong cao trào đấu tranh rực lửa của Phong trào Xô viết. Cùng với các đồng chí khác, đồng chí đã có nhiều cống hiến trong rèn luyện, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ; trong xây dựng và phát triển hệ thống báo Đảng; củng cố niềm tin, giữ vững cơ sở, giữ vững thành quả cách mạng. Tình cảm, lòng nhiệt tình cách mạng, nét đẹp phẩm chất đạo đức của đồng chí đã để lại những ấn tượng sâu sắc trong Xứ ủy Trung kỳ, các cấp ủy đảng và đảng viên, quần chúng nhân dân ở Nghệ Tĩnh.
Đồng chí Nguyễn Đức Cảnh là người thành lập hai chi bộ đầu tiên của đoàn thanh niên cộng sản ở nước ta. Đồng chí Nguyễn Đức cảnh rất chú trọng công tác thanh niên và bồi dưỡng hạt nhân cộng sản trong công nhân. Giữa tháng 6/1929, đồng chí Nguyễn Đức Cảnh trực tiếp thành lập hai chi bộ của đoàn thanh niên cộng sản ở nhà máy Xi măng và trường Bônan (nay là trường Ngô Quyền-Hải Phòng), đồng thời chỉ đạo Đoàn thanh niên cộng sản ra báo "Tia lửa" để giáo dục lý tưởng cộng sản trong thanh niên, hướng dẫn thanh niên vào con đường đấu tranh cho sự nghiệp cách mạng.
III. NHỮNG BÀI HỌC CÁCH MẠNG
1. Tấm gương tinh thần yêu nước nồng nàn, giác ngộ lý tưởng cộng sản chủ nghĩa sâu sắc và lập trường giai cấp kiên định
Nguyễn Đức Cảnh sớm bộc lộ tuổi trẻ nhiệt huyết, giàu lòng yêu nước, có chí khí. Thời gian học ở trường Thành chung, Nam Định, Nguyễn Đức Cảnh mở rộng giao lưu, tiếp xúc với bạn bè cùng chí hướng, nhận rõ nỗi thống khổ của người dân mất nước, nô lệ. Hàng ngày chứng kiến những hành động ngang ngược, tàn ác của bọn thống trị thực dân cùng bè lũ tay sai, đồng chí thấu hiểu sâu sắc nỗi xót xa và tủi nhục của người dân. Tấm lòng yêu nước, thương dân của đồng chí càng được bồi đắp mạnh mẽ khi đồng chí tham gia bãi khoá để truy điệu cụ Phan Chu Trinh và những hoạt động tương thân tương ái giúp đỡ đồng bào trong cơn thiên tai hoạn nạn.
Nguyễn Đức Cảnh rời bỏ cuộc sống đầy đủ, quyền quý để sống bằng sức lao động của mình, nuôi chí lớn, tìm con đường đến với lý tưởng. Bằng việc dứt khoát ly khai tổ chức Quốc dân đảng sau khi dự lớp huấn luyện chính trị do Tổng bộ Hội Việt Nam thanh niên cách mạng tổ chức tại Quảng Châu, đồng chí Nguyễn Đức Cảnh đi theo lý tưởng cộng sản, hành động theo phương hướng mà “Đường Kách mệnh” của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc đã vạch ra. Từ dấu mốc quan trọng này, đồng chí Nguyễn Đức Cảnh đã nhanh chóng trở thành một trong những cán bộ xuất sắc của sự nghiệp cách mạng, vừa yêu nước nồng nàn, vừa giác ngộ chủ nghĩa cộng sản sâu sắc. Đồng chí Nguyễn Đức Cảnh là hiện thân của tinh thần yêu nước chân chính, từ nguồn động lực này, đồng chí đã đến với chủ nghĩa Mác-Lênin, đến với cách mạng vô sản - con đường lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc đã lựa chọn để giải phóng giai cấp, giải phóng dân tộc.
2. Tấm gương tinh thần tự chủ, sáng tạo trong học tập, lao động, rèn luyện và trưởng thành từ phong trào yêu nước, phong trào công nhân
Đồng chí Nguyễn Đức Cảnh là người sớm nhận rõ tầm quan trọng của việc học tập lý luận cách mạng. Ngay khi từ Quảng Châu về nước, đồng chí Nguyễn Đức Cảnh một mặt vừa lao vào công tác, mặt khác say sưa nghiên cứu các sách lý luận Mác-Lênin, tài liệu của Quốc tế Cộng sản, của Đảng Cộng sản Pháp, Đảng Cộng sản Trung Quốc. Từ việc nghiên cứu, học tập lý luận Mác-Lênin để từng bước tự bồi đắp tri thức mới, nâng cao thêm tinh thần yêu nước, ý chí cách mạng và sự giác ngộ lý tưởng, đồng chí Nguyễn Đức Cảnh còn vận dụng những tri thức đó để phân tích tình hình thực tiễn của cách mạng Việt Nam, đề ra chủ trương và phương pháp công tác sát hợp.
Những hiểu biết chính trị sâu sắc đã cho đồng chí nhận thức: muốn có phong trào cách mạng thì quần chúng phải giác ngộ lý tưởng cách mạng, từ đó mới xây dựng được tổ chức cách mạng, mới phát động được quần chúng đấu tranh. Đồng chí Nguyễn Đức Cảnh rất quan tâm đến việc xây dựng lực lượng cách mạng trong hàng ngũ những người công nhân, nhất là những công nhân trong nhà máy.
Đòi hỏi đầu tiên về tư cách của người đảng viên là sự giác ngộ lý tưởng cộng sản chủ nghĩa, có trình độ lý luận về chủ nghĩa Mác-Lênin, nắm được đường lối chính sách của Đảng, hành động gương mẫu, tiên phong trong hoạt động thực tiễn, ý thức chấp hành kỷ luật cao. Mặc dù đã là công nhân nhưng đồng chí Nguyễn Đức Cảnh vẫn gương mẫu đi đầu trong phong trào ”vô sản hoá” để tự rèn luyện, bồi dưỡng, nâng cao bản chất giai cấp công nhân.
3. Tấm gương về phẩm chất, đạo đức của người cộng sản và tác phong lãnh đạo của cán bộ Đảng được tôi luyện trong đấu tranh cách mạng
Sinh ra và lớn lên trong một gia đình, dòng họ, quê hương có truyền thống yêu nước, mặc dù được các bạn học của cụ Cử Tiết là những quan chức, quyền lực và giàu có cùng nhau đỡ đầu nuôi ăn học nhưng đồng chí vẫn không thể hoà nhập vào cuộc sống và không hề ảnh hưởng tư tưởng, lối sống của giới quan lại phong kiến đương thời.
Trên bước đường hoạt động cách mạng, bất cứ ở đâu, trên cương vị công tác nào, đồng chí Nguyễn Đức Cảnh cũng luôn là tấm gương sáng về phẩm chất đạo đức cao quý của người đảng viên cộng sản, luôn nêu cao tinh thần cách mạng triệt để. Ở những nơi đầy gian khổ, khó khăn, nguy hiểm, đồng chí không nản lòng, không nằm chờ, không cầu an. Là một chiến sĩ cộng sản có cuộc đời ngắn ngủi nhưng dấu ấn hoạt động cách mạng của đồng chí ở rất nhiều nơi. Đồng chí thường bám sát địa bàn mình phụ trách, đến với các tổ chức và quần chúng cách mạng, động viên, nuôi dưỡng phong trào, hướng dẫn phương pháp đấu tranh và cách thức hoạt động thích hợp. Thời gian đồng chí công tác ở Hải Phòng và nhất là thời gian ở Nghệ Tĩnh, trong hoàn cảnh kẻ thù điên cuồng khủng bố, giăng lưới mật thám, chỉ điểm khắp nơi để lùng bắt các chiến sĩ cách mạng, đồng chí Nguyễn Đức Cảnh vẫn ra vào thành phố, đến những vùng nông thôn cách xa thành phố hàng trăm cây số để khảo sát nắm chắc tình hình, duy trì, chấn chỉnh phong trào.
Đồng chí Nguyễn Đức Cảnh xác định lẽ sống của mình là suốt đời phấn đấu, hy sinh cho sự nghiệp giải phóng giai cấp, cho độc lập, tự do của dân tộc, cho hạnh phúc của nhân dân, không vị kỷ, không ham danh vọng. Đồng chí luôn khiêm tốn học hỏi, không chỉ qua sách vở mà từ trải nghiệm cuộc sống của chính mình, từ kinh nghiệm thực tiễn phong trào cách mạng sinh động của quần chúng. Việc đồng chí giới thiệu đồng chí Trần Văn Lan thay mình giữ cương vị lãnh đạo Tổng Công hội đỏ Bắc kỳ thể hiện ý thức trách nhiệm của đồng chí với sự nghiệp cách mạng, thể hiện sự cao cả của đạo đức người chiến sĩ cộng sản Nguyễn Đức Cảnh.
Trên các cương vị lãnh đạo, đồng chí Nguyễn Đức Cảnh có tác phong giản dị, sâu sát, dân chủ. Những vấn đề thuộc về lý luận cách mạng, đồng chí Nguyễn Đức Cảnh luôn tìm cách diễn giải đơn giản, dễ hiểu để quần chúng có thể nắm vững được. Đồng chí luôn có một tình cảm chân thành, một tình thương yêu dào dạt, cảm thông giữa những người cùng giai cấp, cùng chí hướng. Đạo đức và phẩm chất cách mạng trong sáng của đồng chí Nguyễn Đức Cảnh được thể hiện ở sự tuyệt đối trung thành với Đảng, với sự nghiệp cách mạng, ở niềm tin vào sự tất thắng của chủ nghĩa cộng sản, ở sự tự nguyện tận tụy làm việc và hiến dâng đời mình cho sự nghiệp cách mạng. Đồng chí xứng đáng là học trò xuất sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại.