Đinh Tiên Hoàng tên thật là Đinh Bộ Lĩnh. Ông có công dẹp loạn 12 sứ quân, thống nhất giang sơn và là vị vua lập nên Nhà Đinh.
Ngô Quyền mất năm 944 sau khi ủy thác con trưởng là Ngô Xương Ngập cho em vợ ông là Dương Tam Kha. Dương Tam Kha không giữ lời hứa và đã cướp ngôi tự xưng là Dương Bình Vương. Năm 950, con thứ hai của Ngô Quyền, là Ngô Xương Văn nhân cơ hội lật đổ Dương Tam Kha giành lại ngôi vua, xưng là Nam Tấn vương. Ngô Xương Văn sau đó đón anh trai Ngô Xương Ngập về cùng làm vua, xưng là Thiên Sách Vương. Đến năm 954, Thiên Sách vương Ngô Xương Ngập bị bệnh mất.
Năm 965, Ngô Xương Văn đi đánh thôn Đường và Nguyễn ở Thái Bình thì bị phục binh bắn chết. Sau đó con của Ngô Xương Ngập là Ngô Xương Xí lên ngôi. Vì thế lực suy yếu không thể khuất phục được các sứ quân chiếm cứ các vùng nên từ năm 966, có tất cả 12 sứ quân bắt đầu nổi lên đánh phá lẫn nhau gây hỗn loạn cho đất nước.
Đinh Bộ Lĩnh sinh năm 924 ở châu Đại Hoàng (nay thuộc Ninh Bình). Từ nhỏ, Đinh Bộ Lĩnh đã tỏ ra là người có tài đánh giặc, ông cùng các bạn chăn trâu lấy bông lau làm cờ bày trận đánh nhau. Thấy ông có tài, các bạn trẻ chăn trâu tung hô ông làm thủ lãnh.
Khi lớn lên, ông đi theo sứ quân Trần Minh Công. Nhờ có tài, Minh Công nhận ông làm con nuôi. Sau khi Trần Minh Công mất, Đinh Bộ Lĩnh thay quyền, đưa quân về Hoa Lư, chiêu mộ binh lính, chống các sứ quân khác.
Chỉ trong vài năm, Đinh Bộ Lĩnh lần lượt đánh thắng 11 sứ quân khác, và được xưng tụng là Vạn Thắng Vương. Cuộc chinh chiến kết thúc năm 968. Đinh Bộ Lĩnh lên ngôi hoàng đế, đặt tên nước là Đại Cồ Việt, đóng đô ở Hoa Lư. Đinh Tiên Hoàng là người xưng hoàng đế đầu tiên của nước ta.
Nhà Đinh là triều đại đầu tiên đặt nền móng cai trị của một quốc gia, ban hành luật lệ để ổn định chính trị, đúc tiền đồng làm căn bản cho nền tài chính và xây dựng quân đội để bảo vệ đất nước.
Đinh Tiên Hoàng làm vua được 12 năm thì bị một viên quan nội triều tên là Đỗ Thích giết chết vào năm 979. Người con thứ là Đinh Toàn mới 6 tuổi chưa biết gì nên mọi quyền bính nằm trong tay Nhiếp Chính Lê Hoàn. Do hoàn cảnh đất nước lúc đó bị Nhà Tống xâm lăng, năm 980, Lê Hoàn soán ngôi vua thống lãnh toàn dân chống lại Nhà Tống. Tới đây, triều đại Nhà Đinh chấm dứt.
Đinh Tiên Hoàng là người có công đánh dẹp loạn 12 sứ quân, thống nhất giang sơn và trở thành hoàng đế đầu tiên của Việt Nam sau 1000 năm Bắc thuộc. Đại Cồ Việt là triều đại mở đầu cho một thời gian dài độc lập của đất nước cho đến ngày nay.