1. Tại sao học sinh tiểu học nên tham gia các chương trình ngoại khóa?
Các chương trình ngoại khóa cho học sinh tiểu học mở rộng cách tiếp cận kiến thức, kỹ năng, đem đến nhiều lợi ích về thể chất và tinh thần. Do đó, đây là hoạt động mà lứa tuổi tiểu học nên tham gia.
- Mở rộng cách tiếp cận kiến thức: Dù là hoạt động ngoại khóa nhưng những chương trình này vẫn lồng ghép kiến thức, hỗ trợ bài học trên lớp. Ngoài ra, việc thay đổi môi trường học, hình thức học giúp học sinh tiểu học có sự hào hứng, hăng hái đón nhận tri thức hơn.
- Tăng cơ hội phát triển kỹ năng: Bước ra khỏi không gian hẹp là lớp học, mở rộng hoạt động ra ngoài sách vở giúp các bạn tiếp xúc với thế giới tự nhiên, con người mới. Từ đó, lứa tuổi này hình thành và phát triển những kỹ năng như quan sát, nhận xét, giao tiếp, đội nhóm…
- Tăng cường sự phát triển thể chất: Học sinh cấp 1 cần hoạt động thể chất để phát triển toàn diện. Các chương trình ngoại khóa thường yêu cầu các em tham gia trò chơi, vận động, phối hợp,… nên sẽ giúp tăng cường sự nhanh nhẹn, linh hoạt, giảm nguy cơ béo phì hay cận thị do ít vận động.
- Cải thiện tinh thần: Học theo cách đọc sách, ghi chép trong thời gian dài dễ khiến lứa tuổi cấp 1 chán nản, giảm tập trung. Nếu được ra ngoài trời hoặc tiếp cận không gian mới, tham gia hoạt động ngoại khóa, các em sẽ phấn chấn, thoải mái hơn. Việc này tác động tích cực tới tinh thần của học sinh nói chung.
2. Mục đích của chương trình ngoại khóa cho học sinh tiểu học
Các hoạt động ngoại khóa có nhiều mục đích, tùy thuộc vào các chương trình cụ thể. Nhưng tựu trung lại có thể kể đến các mục đích sau:
- Nâng cao hiệu quả học tập một cách tự nhiên: Học theo sách vở truyền thống thường đem đến cảm giác khô khan, khó hiểu. Do vậy, nếu được lồng ghép vào các hoạt động ngoại khóa, kiến thức sẽ trở nên tự nhiên, gần gũi với học sinh hơn, giúp các em hào hứng trong việc tiếp nhận. Từ đó, hiệu quả học tập nói chung được nâng cao.
- Tăng cường hiểu biết và kỹ năng xã hội: Học sinh tiểu học thường ít hiểu biết và chưa có kỹ năng xã hội. Những điều này khó có thể bồi đắp được một cách hiệu quả nếu chỉ học kiến thức sách vở. Qua các chương trình hoạt động ngoại khóa cho học sinh tiểu học, các em được ra ngoài, tìm hiểu xã hội, tự thực hành, tự nghiên cứu. Dần dần học sinh học được cách thích nghi với cuộc sống và có kỹ năng mềm như giao tiếp, thuyết trình, làm việc nhóm,...
- Mang đến môi trường học tập thân thiện, gần gũi: Học sinh tiểu học đang ở trong giai đoạn làm quen với việc học tập tập trung. Trường học nếu chỉ gói gọn trong phạm vi một lớp, một trường sẽ khiến các em có cảm giác gò bó. Thay vào đó, mở rộng phạm vi ra môi trường, hướng tới hoạt động ngoại khóa giúp lứa tuổi này thấy việc học gần gũi với cuộc sống hơn. Các em sẽ có cảm giác thân thiết, muốn khám phá, trải nghiệm cái mới và yêu thích việc học hơn.
- Tạo không gian thư giãn lành mạnh: Các hoạt động ngoại khóa cũng có thể coi là một không gian thư giãn tốt cho học sinh tiểu học sau giờ học chính khóa. Các em được vừa chơi vừa học, giao tiếp với bạn bè, thăm thú cảnh quan thiên nhiên hoặc di tích lịch sử. Từ đó, học sinh có tinh thần thoải mái hơn, có năng lượng tiếp tục học hỏi và khám phá.
3. Tổng hợp các chương trình ngoại khóa cho học sinh tiểu học
Học sinh tiểu học hiện nay được tiếp cận với nhiều hoạt động ngoại khóa khác nhau. Một số hoạt động tiêu biểu, triển khai thuận lợi có thể kể đến như:
3.1. Hoạt động thể thao
Hoạt động ngoại khóa thể thao là những giải thi đấu, CLB thể dục thể thao được tổ chức ngoài giờ học. Học sinh tiểu học có thể tham gia CLB thể dục, CLB bóng đá, cầu lông,… hoặc thi đấu thể thao như một chương trình ngoại khóa hữu ích.
Một trong những hoạt động thể thao quy mô lớn được tổ chức cho học sinh tiểu học Hà Nội hàng năm là Giải Thể thao học sinh và môn bóng đá học sinh. Các em chia thành các đội tương ứng với địa bàn cư trú. Năm 2021, giải có 24 đội lứa tuổi tiểu học, tham gia thi đấu môn đá bóng.
Chương trình ngoại khóa cho học sinh tiểu học này giúp các em rèn luyện thể chất, có thêm kiến thức thể thao, nhận thức rõ hơn về sự công bằng, cách chơi đẹp. Tham gia luyện tập, thi đấu giải cũng là một cách tăng cường vận động, rèn luyện tính kỷ luật đội nhóm, giúp học sinh nhanh nhẹn và năng động hơn. Việc được gặp gỡ, chia sẻ đam mê cùng bạn bè cũng giúp các em cảm thấy vui vẻ, phấn chấn hơn.
Thể thao là sân chơi lành mạnh, giúp học sinh hạn chế phụ thuộc vào trò chơi điện tử, máy tính hay điện thoại thông minh. Nhờ vậy, các em dần hình thành thói quen giải trí khoa học cùng tính tự giác, chủ động trong vận động.
3.2. Nghệ thuật
Hoạt động ngoại khóa nghệ thuật là các CLB nghệ thuật được tổ chức ngoài giờ dành cho học sinh tiểu học. Các em có thể tham gia dưới hình thức sinh hoạt tại nhà văn hóa địa phương, tham gia CLB nghệ thuật tại trường hay ghi danh vào các cuộc thi nghệ thuật dành cho lứa tuổi của mình. Những CLB phù hợp với lứa tuổi này: múa, hát, dance sport, hip hop, MC,...
Là một trường tiểu học thường có các chương trình ngoại khóa cho học sinh tiểu học, trường tiểu học Ninh Phúc (Ninh Bình) thường xuyên tổ chức các chương trình, cuộc thi múa hát. “Hội thi văn nghệ chào mừng 20/11” là một chương trình như thế.
Đến với hội thi nói trên, học sinh các lớp sẽ lựa chọn những bài hát yêu thích, tập luyện và biểu diễn để giành giải cao trong cuộc thi. Ví dụ, học sinh lớp 1A múa “Cô giáo em là hoa Ê-ban”, học sinh lớp 2B múa “Cô giáo bản em”...
Ở hoạt động đó, học sinh được chủ động chọn, luyện tập các bài hát múa. Đây là cơ hội để các em thể hiện đam mê và rèn luyện thêm về thể chất, khả năng cảm thụ âm nhạc. Tham gia hoạt động nghệ thuật cũng là cách giúp học sinh thư giãn, giải tỏa căng thẳng sau giờ học chính khóa và vun đắp thêm tâm hồn yêu văn hóa văn nghệ.
3.3. Tổ chức các cộng đồng
Học sinh lứa tuổi này bắt đầu có nhu cầu giao lưu, kết nối bạn bè nên tổ chức các cộng đồng cũng là hoạt động ngoại khóa được các em đón nhận.
Cộng đồng trong trường tiểu học có thể tổ chức đơn giản như các hội nhóm cùng học tập hoặc sinh hoạt theo sở thích như văn nghệ, bơi lội, cờ vua,… hoặc các câu lạc bộ học tập: văn học, toán học, tiếng Anh,…
Trường tiểu học Quang Sơn (Ninh Bình) có rất nhiều CLB như thế dành cho học sinh cùng nhiều hoạt động bổ ích. Ví dụ với CLB tiếng Anh, bạn nhỏ nào yêu thích, muốn tìm hiểu thêm về ngoại ngữ hoặc muốn có cơ hội giao lưu với bạn bè, thầy cô có thể chọn tham gia. Các bạn sẽ được gặp gỡ, sinh hoạt CLB theo chủ đề từng tuần. Định kỳ, nhà trường còn tổ chức cuộc thi tiếng Anh để học sinh tranh tài.
Các CLB, tổ chức cộng đồng giúp học sinh tiểu học có cơ hội rèn luyện kiến thức hoặc năng khiếu. Qua các chương trình ngoại khóa cho học sinh tiểu học như bài thực hành, cuộc thi, talkshow,… các em có thể phát triển khả năng sáng tạo, tư duy logic, trí tưởng tượng một cách chủ động. Đây cũng là không gian giao lưu bạn bè lành mạnh, thú vị.