- Cán bộ đoàn là người nhiệt tình công tác xã hội, chăm lo lợi ích quẩn chúng thanh niên. Nét đặc điểm này phản ánh sở thích, năng khiếu, lòng say mê hoạt động chính trị - xã hội trong thanh thiếu niên. Chính đặc điểm này giúp cho cán bộ đoàn tận tụy với công việc mà không toan tính “được - mất” về lợi ích vật chất. Đó cũng chính là cơ sở, là tiêu chí để quần chúng thanh niên phát hiện suy tôn họ, gửi gắm và lựa chọn người cán bộ xứng đáng đảm nhận công việc chung của tổ chức. Đồng thời cũng là tiêu chuẩn để đánh giá toàn bộ hoạt động của người cán bộ đoàn ở những cương vị công tác khác nhau trong hệ thống tổ chức Đoàn.
Đặc điểm trên là nhân tố quan trọng giúp cán bộ đoàn vượt qua mọi khó khăn, thử thách trong công việc và trong cuộc sôhg hàng ngày, kích thích sự hứng thú, say mê, sáng tạo trong hoạt động tập thể và giúp họ thành đạt trong việc tiếp cận, động viên, thuyết phục vận động thanh niên, nhất là các đối tượng thanh niên đặc thù.
- Cán bộ đoàn là những người trẻ tuổi, đây là nét đặc điểm mang tính đặc thù trong hệ thống tổ chức đoàn, tổ chức của những người cộng sản trẻ tuổi. Cán bộ đoàn đòi hỏi phải trẻ cả vể tuổi đời, cả về tư duy và tâm hồn. Thông thường trẻ thì năng động, sáng tạo, nhiệt tình, có thể lực, trí tuệ tốt, hăng hái tích cực tham gia các hoạt động, khắc phục mọi khó khăn hoàn thành nhiệm vụ. Nhưng trẻ thường ít kinh nghiệm, do vậy cán bộ đoàn đòi hỏi phải thường xuyên rèn luyện thông qua đi cơ sở, tích cực trong hoạt động thực tiễn, khiêm tốn học hỏi kinh nghiệm của những cán bộ đã trưởng thành từ công tác Đoàn và từ phong trào thanh thiếu nhi.
Tuy nhiên, nếu chỉ trẻ về tuổi đời mà tâm hồn, phong cách lại quá “già cỗi” thì khó có thể tiếp cận được với thanh niên. Nét đặc điểm này là một yêu tố quan trọng quyết định sự hoà nhập của người cán bộ đoàn với các đối tượng thanh niên trong những lĩnh vực khác nhau với cả hai khía cạnh: Một là, cán bộ đoàn phải trẻ tuổi. Hai là, cán bộ đoàn phải là những người dễ gần, dễ mến, chân thành, cởi mở, dễ hoà nhập với thanh niên, là người bạn đồng hành của thanh niên.
- Người cán bộ đoàn phải có hiểu biết sâu sắc về đối tượng quần chúng thanh niên. Một trong những vấn đề cơ bản trong công tác thanh niên là phải hiểu được thanh niên, hiểu được nội dung công tác thanh niên trong từng giai đoạn. Đối với cán bộ đoàn, phương pháp công tác muốn đạt hiệu quả cao cần phải hiểu đối tượng tác động, đoàn viên, thanh niên cần người cán bộ biết lắng nghe, thấu hiểu điều họ nói; hiểu tâm lý, nắm bắt được nhu cầu sở thích năng khiếu và diễn biến tư tưởng, tâm lý của họ; có khả năng điều tra, phân tích, tổng hợp các ý kiến từ quần chúng thanh niên để có biện pháp chỉ đạo tốt hơn hướng về cơ sở. Có quan niệm sai lầm cho rằng chỉ có cán bộ đoàn mới có đặc điểm này, dẫn đến tình trạng cán bộ đoàn từ cấp huyện trở lên là những người đứng trên, đứng ngoài tổ chức cơ sở của Đoàn; chỉ có nhiệm vụ “chuyển tải” “triển khai” chủ trương đến cán bộ đoàn là đủ.
- Người cán bộ đoàn có kỹ năng, nghiệp vụ công tác thanh thiếu niên. Đây là nét đặc điểm nổi bật nhất của người cán bộ đoàn. Đó là khả năng thiết kế, óc tổ chức các hoạt động và nghệ thuật giao tiếp ứng xử. Công tác đoàn, công tác thanh niên không thể bắt đầu chỉ bằng văn bản, mà có khi khởi xướng từ một sự kiện, một hoạt động, một chương trình cụ thể, hoặc một điển hình thực tế. Nghệ thuật châm ngòi, cổ vũ và thúc đẩy thành phong trào hành động cách mạng của quần chúng thanh niên là đặc điểm riêng của các hoạt động chính trị - xã hội. Tổ chức đoàn chỉ có thể hoạt động tốt, nếu có một đội ngũ cán bộ đoàn có kỹ năng, nghiệp vụ, năng động, biết lựa chọn công việc, biết thiết kế và triển khai chỉ đạo tổ chức thực hiện.
- Cán bộ đoàn có năng lực là người biết tranh thủ sự ủng hộ, biết xây dựng và mở rộng các mối quan hệ để phát huy sức mạnh tổng hợp của toàn xã hội đối với công tác thanh niên. Người cán bộ đoàn muốn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ của mình không chỉ phát huy nỗ lực sức mạnh từ tổ chức đoàn mà cần phải tranh thủ tối đa sự ủng hộ của các ban ngành, đoàn thể, các tổ chức kinh tế - xã hội đối với công tác đoàn và phong trào thanh niên nhằm đạt được mục tiêu đã đề ra. Đặc điểm này xuất phát từ quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về công tác thanh niên là toàn xã hội phải có trách nhiệm chăm sóc, bảo vệ, giáo dục, đào tạo thế hệ trẻ. Tuy nhiên, mỗi ban, ngành, đoàn thể khác nhau đều có chức năng riêng với đối tượng tác động riêng. Vì vậy, để sự quan tâm của họ đối với công tác thanh niên biến thành hành động cụ thể, thì nhất thiết người cán bộ đoàn phải tích cực, chủ động tham mưu, đề xuất, có chương trình phối hợp, liên kết...
- Cán bộ đoàn phải là người có nhạy cảm chính trị, ủng hộ cái mới, cái tích cực, tiến bộ. Đặc điểm này bao gồm sự hiểu biết chủ nghĩa Mác- Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, các chủ trương chính sách, đường lối của Đảng, pháp luật của nhà nước, khả năng nắm bắt tình hình, nhận biết các mâu thuẫn nảy sinh trong cuộc sống của thanh niên, khả năng tham mưu và đề xuất các giải pháp tốt.
Sự nhạy cảm chính trị thể hiện ở người cán bộ là khả năng đưa ra các sáng kiến có ý nghĩa xã hội giúp đỡ các tổ chức cơ sở đoàn tháo gỡ vướng mắc, khắc phục khó khăn. Sự nhạy cảm chính trị còn thể hiện ở việc biết đề ra các chương trình, dự án, các khẩu hiệu, các loại hình hoạt động thích ứng với các sự kiện chính trị, vừa thúc đẩy nhiệm vụ chung, vừa đáp ứng nhu cầu, lợi ích của quần chúng. Đồng thời thông qua đó mà tuyên truyền giáo dục thanh niên có hiệu quả. Sự nhạy cảm chính trị còn thể hiện ở khả năng biết lựa chọn công việc và lựa chọn phương thức tiến hành thực hiện sao cho có ý nghĩa và có hiệu quả giáo dục cao nhất.
Những đặc điểm này hoàn toàn mang tính khách quan, do yêu cầu của công việc và đối tượng công tác của người cán bộ đoàn đòi hỏi. Ngoài ra còn có những nét đặc điểm về đạo đức, nhân cách, về năng khiếu văn hoá, văn nghệ và hoạt động thể thao, về các năng khiếu khác trong hoạt động tập thể. Tất cả những đặc điểm trên là cơ sở để công tác tuyển chọn, đào tạo, sử dụng và có chính sách đãi ngộ đối với cán bộ đoàn ngày càng phù hợp và có chất lượng tốt hơn.