LỜI PHÁT
BIỂU TẠI ĐẠI HỘI TOÀN QUỐC
LẦN THỨ XVIII ĐẢNG XÃ HỘI PHÁP
Chủ tịch(1): Đông
Dương có ý kiến. (Vỗ tay).
Đại biểu Đông Dương(2): Thưa
các đồng chí, lẽ ra hôm nay, tôi đến đây là để cùng với các đồng chí góp phần
vào sự nghiệp cách mạng thế giới, nhưng với một nỗi đau buồn sâu sắc, tôi đến
đây với tư cách là đảng viên xã hội, để phản kháng những tội ác ghê tởm trên
quê hương tôi. (Tốt lắm!). Các đồng chí đều biết rằng chủ nghĩa tư bản Pháp đã
vào Đông Dương từ nửa thế kỷ nay; vì lợi ích của nó, nó đã dùng lưỡi lê để
chinh phục đất nước chúng tôi. Từ đó, chúng tôi không những bị áp bức và bóc
lột một cách nhục nhã, mà còn bị hành hạ và đầu độc một cách thê thảm. Tôi xin
nhấn mạnh từ "đầu độc" bằng thuốc phiện, bằng rượu, v.v.. Trong vài
phút, tôi không thể vạch được hết những sự tàn bạo mà bọn tư bản ăn cướp đã gây
ra ở Đông Dương. Nhà tù nhiều hơn trường học, lúc nào cũng mở cửa và chật ních
người. Bất kỳ người bản xứ nào có tư tưởng xã hội chủ nghĩa cũng đều bị bắt và
đôi khi bị giết mà không cần xét xử. Cái gọi là công lý Đông Dương là thế đấy!
ở xứ đó, người An Nam bị phân biệt đối xử, họ không có những sự bảo đảm như
người châu Âu hoặc có quốc tịch châu Âu. Chúng tôi không có quyền tự do báo chí
và tự do ngôn luận, ngay cả quyền tự do hội họp và lập hội cũng không có. Chúng
tôi không có quyền cư trú và du lịch ra nước ngoài; chúng tôi phải sống trong
cảnh ngu dốt tối tăm vì chúng tôi không có quyền tự do học tập. ở Đông Dương,
bọn thực dân tìm mọi cách để đầu độc chúng tôi bằng thuốc phiện và làm cho
chúng tôi đần độn bằng rượu. Người ta đã làm chết hàng nghìn người An Nam và
tàn sát hàng nghìn người khác để bảo vệ những lợi ích không phải của chính họ.
Thưa các đồng chí, hơn hai mươi triệu dân An Nam, bằng hơn nửa số dân nước Pháp, đã bị đối xử như vậy. ấy thế mà họ lại là những người được nước Pháp bảo hộ! (Vỗ tay). Đảng Xã hội cần phải hoạt động một cách thiết thực để ủng hộ những người bản xứ bị áp bức. (Hoan hô).
Giăng Lôngghê: Tôi đã phát biểu ý kiến để bảo vệ những người bản xứ.
Đại biểu Đông Dương: Ngay khi tôi bắt đầu nói, tôi đã yêu cầu mọi người tuyệt đối im lặng. (Nhiều tiếng cười). Đảng phải tuyên truyền chủ nghĩa xã hội trong tất cả các nước thuộc địa. Chúng tôi thấy rằng việc Đảng Xã hội gia nhập Quốc tế thứ ba có nghĩa là Đảng hứa một cách cụ thể rằng từ nay Đảng sẽ đánh giá đúng tầm quan trọng của vấn đề thuộc địa. Chúng tôi rất sung sướng khi nghe tin thành lập một đoàn đại biểu thường trực nghiên cứu về Bắc Phi, và mai đây, chúng tôi sẽ vui mừng nếu Đảng phái một đồng chí của Đảng để nghiên cứu tại chỗ những vấn đề ở Đông Dương và đề xuất những hoạt động cần phải tiến hành.
Một đại biểu: Với đồng chí Ăngve Pasa?...
Đại biểu Đông Dương: Im đi! Phái nghị viện. (Vỗ tay).
Chủ tịch: Bây giờ, tất cả các đại biểu phải im! Kể cả những đại biểu không thuộc phái nghị viện!
Đại biểu Đông Dương: Nhân danh toàn thể loài người, nhân danh tất cả các đảng viên xã hội, cả phái hữu lẫn phái tả, chúng tôi kêu gọi: Các đồng chí, hãy cứu chúng tôi! (Vỗ tay).
Chủ tịch: Qua những loạt vỗ tay tán thành, đại biểu Đông Dương có thể thấy rằng toàn thể Đảng Xã hội đều đứng về phía đồng chí để phản đối những tội ác của giai cấp tư sản.
Trích Biên bản tốc ký Đại hội toàn quốc lần thứ XVIII Đảng Xã hội Pháp, tiếng Pháp,Pari, 1921, tr.133-135.
1) Chủ tịch phiên họp buổi chiều ngày 26-12-1920 là Êmin Guđơ.
2) Đại biểu Đông Dương là Nguyễn ái Quốc.
Nguồn tin: (Sưu tầm)